Stażyści w Instytucie

„Z którym obiektem praca dała mi najwięcej satysfakcji?” – to najczęściej zadawane pytanie podczas mojego stażu w Instytucie Piłsudskiego. Pomimo bogactwa kolekcji muzealnej dla mnie odpowiedź jest oczywista i jedna: instytutowa kolekcja medali, składająca się z międzywojennych i powojennych egzemplarzy oraz ze współczesnych odznak i medali pamiątkowych.

Często zaskoczeniem jest dla nas odkrycie, że medale potrafią być tak fascynującymi obiektami. Łatwo o przypuszczenie, że skoro widziało się jeden medal, widziało się wszystkie. Jednakże żadne odznaczenie nie zostało przyznane za ta samą zasługę, czyli nawet jeżeli sam przedmiot jest podobny, to nigdy nie jest taki sam. W związku z tym praca wywołuje jednocześnie fascynację i frustrację. Każdy obiekt ma swoją wspaniałą historię, ale niestety czasem jest ona trudna lub wręcz niemożliwa do prześledzenia. Gdy popatrzymy na medal w ten sposób, stanie się on bramą odkrywającą nam tajemnicę życia właściciela, na tle wydarzeń historycznych.

Doskonałym przykładem będzie tu kolekcja medali Reiss’a. Składająca się z polskich i brytyjskich odznaczeń związanych z 2 wojną światową, wraz z pamiątkowym medalem za udział w bitwie o Monte Cassino. Jest to wspaniała kolekcja, ale uwagę szybko zwracają inne obiekty znajdujące się w tym zbiorze, zupełnie do tej pory nieznane i wcześniej nie występujące w instytutowej kolekcji muzealnej. Szczególnie wyróżnia się tu jeden obiekt: okragłego kształtu podobnego do ukrwionej gałki ocznej, z wygrawerowaną katedrą Świętego Pawła na źrenicy, słowem “Ophthalmology” na zewnętrznej krawędzi i datą 1950 r.

Szczegółowe dochodzenie pozwoliło odkryć pochodzenie tego niezwykłego obiektu. Medal został wybity na pamiątkę Konferencji Optymologicznej, która odbyła się w Londynie w 1950 roku. Informacja był zaskakująca i dopiero wyjątki z broszury opisującej Krzyż Monte Cassino, pomogły nam w znalezieniu odpowiedzi na pytanie skąd ten medal znalazł się w opisywanej kolekcji. Otóż Krzyż Monte Cassino został przyznany porucznikowi Reissowi, wojskowemu lekarzowi. Po wojnie porucznik Reiss ukończył studia medyczne, a  pamiątkowe odznaki związane są z jego uczestnictwem w europejskich konferencjach medycznych.

Ten przykład medalierstwa jest nie tylko piękną i interesującą częścią instytutowej kolekcji, ale również w pełni odkrytej, facynujacej historii życia właściciela tego niezwykłego zbioru.


Harry Blackett-Ord
2020-04-06